काठमाडौं । अमेरिकी डलर महँगिएर हालसम्मकै उच्च बिन्दुमा पुगेको छ । नेपाल राष्ट्र बैंकले बुधबार १ डलरबराबर १२७.३० रुपैयाँ बिक्रीदर तोकेको छ । डलरको यो मूल्य हालसम्मकै उच्च हो ।
भारुतीय रुपैयाँ (भारु) कमजोर भएर १ डलरबराबर मंगलबार ७९.०७ पुगेको भारतीय रिजर्भ बैंक (आरबीआई) ले जनाएको छ । भारु र नेपाली रुपैयाँबीच स्थिर विनिमयदर (फिक्स पेग) भएका कारण भारु अवस्थाअनुसार नेपाली रुपैयाँको भाउ निर्धारण हुने गरेको छ ।
रूस–युक्रेन युद्धका कारण अमेरिकी अर्थतन्त्र बलियो हुँदै गएपछि विश्वबजारमा डलर महँगो बन्दै गएको हो । डलर मजबुत भएपछि भारतीय मुद्रा (भारु) कमजोर हुँदै गएको छ ।
भारु कमजोर भएपछि यसको असर नेपालमा पनि पर्ने गरेको छ । डलरको सञ्चिति घट्दै गएपछि भारतले सुन आयातमा भन्सारदर बढाएको छ । भारतमा डलर सञ्चिति घटेर ६ खर्ब डलर तल झरेको छ ।
अमेरिकाको केन्द्रीय बैंक फेडरल रिजर्भले ब्याजदर बढाएपछि उदीयमान अर्थतन्त्रबाट लगानी अमेरिकातर्फ गएको छ । उदीयमान अर्थतन्त्रबाट अमेरिकातिर लगानी प्रवाह होउन्जेल विश्वबजारमा डलर महँगो भइरहनेछ ।
फेडरल रिजर्भले ब्याजदर ०.२५ बाट बढाएर ०.७५ देखि १ प्रतिशतसम्म कायम गरेको छ ।
राष्ट्र बैंकका अनुसार २०७६ चैत ४ गते डलरको मूल्य बढेर १२३ रुपैयाँ २८ पैसासम्म पुगेको थियो । त्यसपछि पनि डलरको भाउमा उतारचढाव आएको थियो । सन् २०१७ डिसेम्बरमा १ डलरको मूल्य १०२ रुपैयाँ मात्रै थियो ।
अहिले डलर मात्र हाेइन विश्वबजारमा कच्चा तेल, सुन र खाद्यान्नलगायत अन्य दैनिक उपभोग्य वस्तुको भाउको ग्राफ उकालो लागेको छ । अहिले भारत, चीन, अमेरिका र युरोप मूल्यवृद्धिको चपेटामा छन् । अमेरिकामा मूल्यवृद्धिदर ८ प्रतिशतमाथि पुगेको छ ।
डलर महँगो हुँदाको फाइदा
डलरको महँगो हुँदा विदेशमा काम गर्ने नेपालीले पठाउने रेमिट्यान्स आयमा वृद्धि हुन्छ । यसबेला रेमिट्यान्स पठाउनेले नेपालमा बढी मूल्य पाउँछन । रेमिट्यान्स आप्रवाह बढ्दा विदेशी मुद्राको सञ्चिति वृद्धिमा सघाउ पुग्नेछ । घटिरहेको विदेशी मुद्रा सञ्चिति बढाउन यसले सहयोग गर्नेछ । पर्यटन क्षेत्रबाट डलर आउने भएकाले नेपाललाई फाइदा हुनेछ ।
यस्तै वस्तु निर्यात गर्ने उद्योगी र पर्यटन व्यवसायीलाई फाइदा हुन्छ । विदेशी बजारमा वस्तु निकासी गरेर डलर आर्जन हुने भएकाले बढेका बेला फाइदा हुन्छ । डलर बढेका बेला निर्यात बढाएमा उद्योगीले बढी नाफा कमाउने अवसर पाउनेछन ।
यी हुन बेफाइदा
डलर महँगो हुँदा मुलुकलाई फाइदाभन्दा बेफाइदा बढी हुन्छ । डलर महँगो भएपछि बजारभाउ बढ्छ र आयात गरिने वस्तु महँगो हुन जान्छ । अहिले नेपालमा पेट्रोलियम पदार्थको भाउ अकासिएर नयाँ रेकर्ड कायम गरेको छ ।
यस्तै विदेशी कच्चा पदार्थमा निर्भर उद्योगको उत्पादन लागतमा पनि वृद्धि भएको छ । डलर बढ्दा सरकारलाई विदेशी ऋण र सावाँ भुक्तानीमा अतिरिक्त भार पर्छ भने नेपालले तिर्नुपर्ने दायित्व बढी हुनेछ ।
यसैगरी विदेशी कम्पनीहरूले लाभांश फिर्ता लैजाँदा बढी दिनुपर्छ । लाभांश लैजानेलाई फाइदा हुनेछ । विदेशमा अध्ययन गर्न, औषधोपचार, पर्यटक भएर विदेश भ्रमण जानेहरुलाई डलरको भाउ बढेपछि असर पर्नेछ ।
-1746973355.jpg)
-1747222125.jpeg)
